Elektrik sistemlerinde elektrik akışını kesintisiz ve sorunsuz yönetmek, hem sistemlerin güvenliğinin sağlaması hem de yapılan işi kaliteli olması için oldukça önemlidir. Bu nedenle elektrik sistemlerinde bazı bileşenler bulunur. Bu bileşenler, müdahale gereken durumlarda elektrik sistemlerine kolaylıkla müdahale edilmesine ve tehlikenin önüne geçilmesine yardımcı olur. Bu noktada pako şalter, bu bileşenlerden biri olarak öne çıkar.
Pako şalter başta sanayi tipi elektrik uygulamalarında olmak üzere farklı elektrik panolarında da kullanılan bir şalter çeşididir. Bu şalter, elektrik devrelerinin kontrolünde sıklıkla tercih edilir. Döner mekanizması sayesinde farklı pozisyonlara da geçebilen bu şalterler oldukça pratik ve güvenli bir kullanım alanı sunmaktadır.
Pako Şalter Çeşitleri Nelerdir?
Pako şalter modelleri genellikle döner mekanizmaya sahip olan, pozisyonlu anahtarlama elemanlarıdır ama hepsi aynı işi yapmaz. Bu noktada bazı pako şalter çeşitlerinin üretim amacı yön değiştirmekken bazısının amacı devre seçmektir. İşte, pako şalter çeşitlerinden ve kullanım amaçlarından bazıları:
- Yön Değiştirici Pako Şalter: Bu pako şalter türü özellikle envertör devrelerde kullanılmaktadır. Özellikle üç fazla motorların yönünü değiştirmekte büyük kolaylık sağlarlar. ‘’İleri - 0 - Geri’’ pozisyonlarıyla motorun dönüş yönünü kontrol eder.
- Yük Ayırıcı Pako Şalter: Bu pako şalter çeşitleri iki farklı enerji kaynağı arasında seçim yapmaya yardımcı olur. Bu şalter çeşitleri üzerinde bulunan ‘’I – 0 – II’’ pozisyonlarıyla hangi kaynağın devreye alınacağına karar verilir.
- Kademe Ayarlı Pako Şalter: Bazı motor devrelerinde, motoru doğrudan çalıştırmak yerine yıldız üçgen bağlantı ile başlatmak gerekir. Bu pako şalter çeşidi sayesinde motor, önce düşük akım çekerek yıldız konumunda başlar, daha sonra üçgen bağlantıya geçerek tam güçle çalışır.
- Devre Seçici Pako Şalter: Bu tip şalterle farklı devreler arasında geçiş yapılır. Özellikle ölçüm panolarında, tek bir voltmetre ya da ampermetre cihazına bağlı bu şalter sayesinde L1, L2, L3 fazlar arasında hızlı ölçüm yapılabilir.
- Voltmetre Seçici Pako Şalter: Bu pako şalter çeşidi, voltmetreyi farklı fazlara veya hatlar arası bağlantılara yönlendirir. Tek bir voltmetre yardımıyla bütün sistemin voltaj durumunu kontrol etmek mümkündür.
Pako Şalter Ne İşe Yarar?
Pako şalter, elektrik devrelerinde kumanda işlevi gören, mekanizma mantığı döner mantık olan bir anahtarlama elemanıdır. Bu cihazların ana amaçlarının aç – kapa olmasının yanında aynı zamanda elektrik akışını da yönlendirmek ve kademe seçimi yapmak da bulunur. Özellikle enversör devrelerde kullanılan pako şalter, motorun ileri ya da geri yönde çalışmasını sağlamaktadır.
Bunun yanında yıldız üçgen yol verme sistemlerine sahip motor sistemlerinde de pako şalter tercih edilmektedir. Motorun ilk çalışma anında daha düşük akım çekmesi için önce yıldız konumuna alınması, ardından çalışma süresine göre üçgen bağlantıya geçirilmesi bu şalter sayesinde manuel olarak ayarlanabilmektedir.
Pako şalterin kullanım amaçlarından biri de ölçüm yapmak olabilir. Ampermetre ve voltmetre gibi ölçü aletlerinin devre üzerindeki farklı hatlara bağlanarak ölçüm yapabilmesi için voltmetre veya ampermetre seçici pako şalterler kullanılmaktadır.
Pako Şalter Nasıl Çalışır?
Pako şalteri, elektrik devrelerinde enerji akışını yönlendirmek, devreleri açmak veya kapatmak amacıyla kullanılan ve konumu değiştirilebilen döner tipli bir anahtarlama elemanıdır. İç yapısından döner mil bulunan pako şalterlerin aynı zamanda bu mille bağlantılı olarak hareket eden sabit ve hareketli kontaklar vardır.
Pako şalterlerin ön taraflarında genellikle bir kol veya döner bir düğme bulunmaktadır. Bu kol veya düğme döndürüldükçe, pako şalterin arkasında bulunan kontaktör grupları belirli pozisyonlara geçer. Her pozisyon, farklı bir elektriksel bağlantıyı temsil etektedir. Bu sayede kullanıcının manuel olarak yaptığı döndürme hareketiyle birlikte devrede farklı yollar açılır, kapanır ve yönlendirilir.
Pako şalterlerin içinde birden çok kontak paketi bulunabilir. Bu paketler hem mekanik hem de elektriksel olarak birbirine bağlı şekilde çalışır. Her bir paket, belirli bir devre bölümünü kontrol eder.