Ampermetre elektrikle çalışan sistemlerde devreden geçen akım miktarını ölçmek için kullanılan temel bir ölçü aletidir. Günlük hayatta çoğu zaman fark etmesek de bir elektrik devresinde hangi miktarda akım geçtiğini bilmek hem güvenlik açısından hem de sistemin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlayabilmek için son derece önemlidir. İşte tam da bu noktada amperölçerler devreye girer.

Basit bir pil devresinden büyük sanayi makinelerine pek çok alanda kullanılır. Multimetreden farklı olarak kullanımı pratiktir. Doğru şekilde bağlandığında akımın değerini gösterir. Elektrik-elektronikle ilgilenen herkesin mutlaka tanıması ve nasıl çalıştığını bilmesi gereken temel ölçüm cihazları arasında yer alır.

Ampermetre Neyi Ölçer?

Akımı amper birimiyle gösterir ve elektrikle çalışan sistemlerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamak için kullanılır. Bir devreden geçen elektrik akışını direkt ölçebilir. Örneğin bir bataryadan bir motoru besleyen akımın ne kadar güçlü olduğunu görmek için ampermetre devreye seri olarak bağlanır. Böylece elektrik akımında bir düşüş ya da anormal bir artış varsa bu hemen fark edilebilir.

Ampermetre Devreye Nasıl Bağlanır?

Ampermetre devreye bağlanırken dikkat edilecek şey bu cihazın her zaman seri olarak bağlanması gerektiğidir. Çünkü görevi devreden geçen elektrik akımını birebir ölçmektir. Dolayısıyla ölçüm yapılacak hattaki bütün akımın cihazın içinden geçmesi gerekir. Bu da sadece seri bağlantıyla mümkündür. Eğer yanlışlıkla paralel bağlanırsa yani voltmetre gibi davranılırsa çok büyük bir akım cihazın üzerinden geçmeye çalışır. Bu durumda ya cihaz yanar ya da devrede ciddi bir arıza oluşabilir.

Bu yüzden bağlamadan önce devre mutlaka kapatılmalı, güvenli bir ortam sağlanmalı ve bağlantı noktaları net bir şekilde belirlenmelidir. Bağlantı yapılacak kablo kesilir veya uygun bir bağlantı noktası bulunur. Ardından ampermetre bu kesintiye yerleştirilir. Bu tıpkı akan bir su borusunun ortasına bir sayaç yerleştirmek gibidir. Elektrik akımı da bu sayaçtan geçerek ölçülür. Bağlantıyı yaparken ayrıca cihazın kutuplarına da dikkat etmek gerekir. Doğru akım (DC) ile çalışan sistemlerde artı ve eksi uçlar mutlaka bağlanmalıdır. Yoksa yanlış ölçüm yapılabilir ya da cihaz zarar görebilir.

Alternatif akım (AC) ile çalışan sistemlerde kutuplar o denli kritik olmasa da yine de üretici firmanın talimatlarına uygun şekilde bağlanması gerekir. Bazı modern ampermetrelerde temas etmeden ölçüm yapmaya yarayan pens tipi cihazlar da bulunur. Kablo kesilmeden kablonun etrafına cihazın ağzı geçirilerek akım ölçümü yapılabilir. Ancak klasik tiplerden bahsediyorsak devrenin fiziksel olarak açılması ve cihazın araya alınması şarttır. Bağlantı tamamlandıktan sonra sistem yeniden çalıştırılır ve akım değeri takip edilir. Ölçüm sırasında cihazın gösterdiği değer sabit değilse bu durum devrede dengesiz bir yük olduğunu da gösterebilir.

Ampermetre Alırken Nelere Dikkat Edilmeli?

Ampermetre alırken sadece fiyatına ya da markasına bakmak yeterli olmaz. Ölçüm yapacağınız sistemin özellikleri ve kullanım amacınız hangi türe ihtiyacınız olduğunu belirler. Uzun vadede cihazı seçmek sizi hem zaman kaybından hem de olası arızalardan korur.

Ölçüm aralığı (skala değeri): İlk olarak bakmanız gereken şey ampermetrenin ölçebildiği minimum ve maksimum akım değeridir. Küçük devrelerde birkaç miliamper (mA) hassasiyetinde ölçüm yapmanız gerekebilirken sanayi tipi bir uygulamada yüzlerce ampere kadar çıkan akımları ölçmeniz gerekebilir. Ölçüm aralığı ne eksik olmalı ne de aşırı geniş, ihtiyacınız neyse ona göre seçilmelidir.

Akım türü (DC/AC uyumu): Doğru akım (DC) mı alternatif akım (AC) mı ölçebildiğine mutlaka dikkat edilmelidir. Bazı cihazlar sadece DC ölçebilirken diğerleri AC için uygundur. Eğer ikisini birden ölçmek istiyorsanız hem AC hem de DC akıma uygun modeller tercih etmelisiniz. Aksi takdirde yanlış sonuçlar alabilir veya cihazı bozabilirsiniz.

Dijital ve analog: Analog ampermetreler daha dayanıklıdır ve bazı kullanıcılar için gözle değişimleri izlemek pratiktir. Ancak dijital olanlar hassas ölçüm sunar, hızlı sonuç verir ve ek özelliklerle (otomatik aralık tanıma vb.) üretilir. Hangisinin size uygun olduğunu kullanım alanınıza göre seçmelisiniz.

Doğruluk payı (hassasiyet): Laboratuvar çalışmaları veya hassas elektronik sistemlerde ampermetrenin ölçüm doğruluğu büyük değer taşır. %0.5 oranına sahip bir cihaz ile %2 oranına sahip bir cihaz arasında ciddi farklar olabilir. İhtiyacınıza uygun bir hassasiyet seçmelisiniz.

Kullanım kolaylığı ve ekran: Cihazın ekranı okunabilir mi ışıklı mı karanlıkta net görülebiliyor mu? Tuşlar ya da ayar düğmeleri kullanıcı dostu mu? Tüm bu detaylar pratik kullanımda büyük fark yaratır. Sahada ya da hızlı ölçüm gereken yerlerde bu gibi detaylar çok kıymetlidir.

Taşınabilirlik ve boyut: Sabit bir ölçüm noktası mı var yoksa cihazı farklı yerlerde mi kullanacaksınız? Masaüstü modeller ağır ve sabittir ama yüksek kapasiteli ölçümler için idealdir. Taşınabilir el tipi modeller ise pratiklik sunar. Teknisyenler için tercih edilir.

Pens tipi veya klasik: Pens tipi kıskaçlı modeller kabloyu kesmeden kablonun etrafına cihazı geçirerek ölçüm yapmanıza olanak tanır. Bu hem güvenlik hem de hız açısından çok avantajlıdır. Klasik modellerde ise ölçüm yapılacak kablo kesilip cihaza bağlanmak zorundadır.

Bazı ampermetrelerde voltaj, direnç, sıcaklık gibi başka değerler de ölçülebilir. Otomatik kapanma veri tutma (data hold) maksimum-minimum değeri gösterme gibi ekstra özellikler işinizi kolaylaştırabilir.

Unutulmaması gereken bir diğer konu da cihazın garantisi ve üretici firmanın teknik desteğidir. Tanınmış ve güvenilir markalar uzun ömürlü olur ve gerektiğinde yedek parça ya da servis desteği sunar.